Paulus Huang

Tương truyền Trà hoa cúc có từ thời nhà Tống, là loại nước làm từ hoa Cúc trắng (Bạch cúc, Chrysanthemum morifolium) hoặc Cúc vàng (Kim cúc, Chrysanthemum indicum). Dùng nước sôi để pha hoa cúc khô hoặc tươi thành trà. Nước trà trong suốt và có màu từ vàng nhạt đến vàng tươi. Mỗi khi uống xong một ấm trà thì người ta lại thêm nước nóng (trà lần sau nhạt hơn trà lần trước), cứ thế lặp lại vài lần.

Trà hoa cúc có một số biến thể làm từ các loại cúc trồng ở những vùng khác nhau. Trung Quốc có “Tứ đại danh cúc” (四大名菊) là Cống cúc, Hàng cúc, Trừ cúc và Bạc cúc:

Cống cúc, tên đầy đủ là Hoàng Sơn cống cúc (黄山贡菊, tạm dịch là “cúc cống từ Hoàng Sơn”). Cúc trồng ở Hoàng Sơn được dược điển Trung Quốc xem là loại cây quý của dân tộc.

Hàng cúc, tên đầy đủ là Hàng bạch cúc (杭白菊, tạm dịch là “cúc trắng Hàng Châu”). Hàng bạch cúc là loại hàng xuất khẩu truyền thống nổi tiếng của Trung Quốc, được cho là có công hiệu đặc biệt đối với sức khoẻ. Hàng cúc được sách Thần Nông bản thảo kinh xem là hàng “thượng phẩm”, có lợi cho khí huyết; được sách Bản thảo cương mục thập di mô tả là có vị hơi lạnh, hơi ngọt, có nhiều thành phần ích lợi cho cơ thể, có tác dụng thông phế khí, chỉ khái nghịch...

Trừ cúc (滁菊), “Trừ” chỉ Trừ Châu, tỉnh An Huy. Đây là sản phẩm truyền thống của Trừ Châu, thành phần chứa nhiều vitamin, axit amin, có tác dụng thanh nhiệt, sáng mắt, giải độc.

Bạc cúc (亳菊), “Bạc” chỉ Bạc Châu, tỉnh An Huy.

Đông y, trà hoa cúc có khả năng làm sạch gan (thanh can) và sáng mắt (minh mục). Gan gắn với hành Mộc điều khiển mắt, gắn liền với sự bực dọc và căng thẳng (can chủ nộ). Trà hoa cúc có tác dụng chữa đau mắt do căng thẳng hoặc do mất cân bằng âm (thiếu nước). Trà cũng được dùng để chữa chứng mắt nhìn mờ hay nhìn thấy đốm, suy giảm thị lực hoặc hoa mắt chóng mặt, chữa đau họng, hạ sốt, giảm mụn do có tính mát. Trà hoa cúc dùng uốngcó thể chữa suy giãn tĩnh mạch chân hoặc xơ vữa động mạch, giảm mỡ máu.

Trà hoa cúc còn có tác dụng hạ huyết áp, vậy nên những người huyết áp thấp không nên dùng trà này thường xuyên. Để tăng cường tác dụng của trà hoa cúc, có thể cho thêm Kỷ tử, Thảo quyết minh (trà Cúc Kỷ) mỗi vị có lượng bằng nhau với Cúc hoa, được cho là có tác dụng giảm tác dụng hạ huyết áp của Cúc hoa và có thể cho thêm vào mỗi ấm (hoặc ly) trà Cúc một quả Đại táo (dùng để bình huyết áp).